Władza rodzicielska a rozwód.
W wyroku rozwodowym, zgodnie z art. 58 § 1 kro, Sąd obligatoryjnie orzeka o władzy rodzicielskiej. W znakomitej większości przypadków Sąd decyduje o pozostawieniu władzy rodzicielskiej obojgu rodziców. Czym jest władza rodzicielska? W jakich przypadkach Sąd może ograniczyć w wyroku rozwodowym władzę rodzicielską? Czy władza rodzicielska = kontakty z dzieckiem? Czym jest tzw. „porozumienie wychowawcze”? Odpowiedź na te pytania poniżej.
1. Czym jest władza rodzicielska?
Władza rodzicielska to ogół praw i obowiązków przysługujący obojgu rodzicom od narodzin aż do uzyskania pełnoletności dziecka. Rodzice są obowiązani do podejmowania wspólnych decyzji dotyczących istotnych spraw dziecka. Władza rodzicielska obejmuje: a. pieczę nad dzieckiem (wychowanie dziecka, zapewnienie egzystencji i bezpieczeństwa); b. reprezentację dziecka (każde z rodziców może samodzielnie składać oświadczenia woli, zawierać umowy w imieniu dziecka, z wyjątkiem czynności między dziećmi oraz między dzieckiem a rodzicem lub małżonkiem rodzica); c. zarząd majątkiem dziecka .
2. Orzeczenie o władzy rodzicielskiej w wyroku rozwodowym.
W wyroku rozwodowym Sąd może:
- powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej obojgu rozwiedzionym rodzicom;
- powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego z nich do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka;
- pozbawić władzy rodzicielskiej jedno lub oboje rodziców;
- zawiesić władzę rodzicielską jednego lub obojga rodziców wykonywanie władzy rodzicielskiej obojgu rozwiedzionym rodzicom (por. Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz prof. dr hab. Krzysztof Pietrzykowski 2018)
3. W jakich przypadkach można ograniczyć władzę rodzicielską ?
Tradycyjnie przyczyny ograniczenia władzy rodzicielskie dzieli się na zawinione i niezawinione. W istocie jednak w obydwu przypadkach przesłanką jest dobro dziecka.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej następuje w sytuacji zagrożenia dobra dziecka. Pozostaje bez znaczenia okoliczność, czy zagrożenie to zostało spowodowane niewłaściwym (w sensie pejoratywnym) postępowaniem rodziców, ich nieudolnością, czy też mylnym wyobrażeniem o tym, czego wymaga dobro dziecka. Nieistotne jest także, czy zachowanie się rodziców jest zawinione. Zagrożenie dobra dziecka powinno mieć charakter poważny (por. Postanowienie SN z 27.10.1997 r. III CKN 321/97.).
Praktyka pokazuje, iż ograniczenie władzy rodzicielskiej w znakomitej większości spowodowane jest nienależytym i zawinionym wykonywaniem władzy rodzicielskiej przez jednego z rozwodzących się małżonków. Najczęściej występującym problemem po stronie rodziców jest ich alkoholizm.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej, choć dużo rzadziej, może nastąpić również w sytuacji w której rozwodzący się rodzice nie mieszkają razem, a wykonywanie władzy przez obydwoje, właśnie z uwagi na owo rozłączenie może zagrozić dobru dziecka. Są to jednak rzadkie sytuacji. W praktyce mogą dotyczyć przypadków, w których jedno z rodziców przebywa na stałe poza granicami kraju.
4. Władza rodzicielska a rozwód. Kiedy sąd możne pozbawić władzy rodzicielskiej jednego z rodziców?
Pozbawienie władzy rodzicielskiej może nastąpić w razie zaistnienia jednej z przesłanek:
- niemożności wykonywania tej władzy z powodu trwałej przeszkody (np. długotrwałego więzienia jednego z małżonków, długotrwałej i poważnej choroby)
- nadużywanie władzy rodzicielskiej (na przykład nagminne stosowanie kar cielesnych, zmuszanie dziecka do czynów nierządnych)
- rażące zaniedbywanie przez rodzica obowiązków względem dziecka (brak elementarnej troski o rozwój fizyczny i duchowy dziecka)
5. Władza rodzicielska a kontakty z dzieckiem
Ograniczenie, czy nawet pozbawienie władzy rodzicielskiej co do zasady nie pozbawia rodzica prawa do kontaktu z dzieckiem.
6. Porozumienie wychowawcze (rodzicielskie)
Porozumienie wychowawcze (rodzicielskie) stanowi porozumienie rozwodzących się rodziców dziecka co do sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej oraz kontaktów z dzieckiem. Przepisy nie wskazują wprost jakie elementy powinny się w tym porozumieniu znaleźć.
Brak porozumienia nie stanowi sam w sobie podstawy do ograniczenia władzy rodzicielskiej jednego z rodziców.
Władza rodzicielska a rozwód – masz pytania? Zapraszam do kontaktu.