Wyroki rozwodowe nieważne?

Jak żyć? …Wyroki rozwodowe w czasie pandemii nieważne?

Czasami praworządność puka do naszych drzwi całkiem niespodziewanie. Niedawno ogłoszona uchwała Sądu Najwyższego, wzbudziła zainteresowanie szerokiego kręgu odbiorców, a nie tylko koneserów i kolekcjonerów orzeczeń sądowych. Klienci pytają … czy mój wyrok rozwodowy jest nieważny? Czy będę się musiał rozwieść jeszcze raz? Czy wyroki rozwodowe są nieważne? A jeśli tak, to które?

Skąd to zamieszanie?

Wczoraj na stronach licznych portali – pojawiła się informacja, że wyroki rozwodowe wydane w „czasach zarazy” – czytaj- pandemii mogą być nieważne. Całe zamieszanie wynika z uchwały Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 2023 r. Cytuję:

„W sprawach o rozwód, zarówno niezakończonych do 3 lipca 2021 r., jak i wszczętych w okresie od 3 lipca 2021 r. do 14 kwietnia 2023 r., sąd pierwszej instancji orzeka w składzie jednego sędziego, chyba że prezes sądu zarządził rozpoznanie sprawy w składzie trzech sędziów. W razie rozpoznania takiej sprawy w składzie jednego sędziego i dwóch ławników zachodzi nieważność postępowania (art. 379 pkt 4 k.p.c.).”

O co chodzi?

Tłumacząc najprościej- jeżeli wyrok sądu I instancji (Sądu Okręgowego) w sprawie o rozwód zapadł w okresie od 3 lipca 2021 r .do 14 kwietnia 2023 r. i został wydany z udziałem ławników – to postępowanie jest dotknięte wadą w postaci nieważności.

Co to w praktyce oznacza?

Zacznę może od tego, czego to nie oznacza. Otóż wyrok wydany w warunkach nieważności postępowania opisanych powyżej nie jest nieistniejący, nieskuteczny, nieważny z mocy prawa. Innymi słowy nieważność postępowania nie działa automatycznie. Aby uchylić wyrok wydany w nieważnym postępowaniu konieczne jest:

• w przypadku postępowań już zakończonych prawomocnym wyrokiem – wszczęcie odrębnego postępowania na podstawie skargi o wznowienie postępowania z powołaniem się na nieważność postępowania. Ale tutaj – uwaga – istnieją dwa ograniczenia: po pierwsze taka skarga może być złożona najpóźniej w terminie 3 miesięcy od dnia, w którym strona dowiedziała się o przyczynie nieważności; po drugie – w interesującym nas przypadku spraw o rozwód nie można wnieść o wznowienie postępowania, jeżeli chociażby jeden z byłych małżonków zawarł nowy związek małżeński;
• w przypadku postępowań, które nie zostały jeszcze prawomocnie zakończone – należy podnieść odpowiedni zarzut apelacji, choć wydaje się, że niezależnie od tego, jakie zarzuty podniesiesz w apealcji, sąd II instancji powinien uwzględnić nieważność postępowania z urzędu.

Wyroki rozwodowe nieważne? Wnioski

Podsumowując, jeśli Twoja sprawa rozwodowa zakończyła się prawomocnym wyrokiem, nie wniosłeś apelacji (ewentualnie nie wniosła jej druga strona), bądź sąd II instancji już rozpoznał apelację, to wyrok rozwodowy pozostaje skuteczny tak długo jak długo nie zostanie uchylony w ramach postępowania o wznowienie postępowania. Jeżeli zatem, żadnemu z byłych małżonków nie zależy na wzruszeniu wyroku należy spokojnie odczekać wskazane 3 miesiące i pozwolić by czas „rozwiązał” czy rozwiał wątpliwości.

Jeżeli natomiast jesteś w trakcie postępowania odwoławczego w sprawie rozwodowej i zachodzą wskazane podstawy nieważności wówczas możesz się spodziewać uchylenia przez Sąd II instancji wyroku sądu I instancji i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Zatem wydaje się i pozostaje mieć nadzieję, że problem dotyczył będzie relatywnie wąskiej grupy rozwodników.