COVID-19 – alimenty

COVID-19 – alimenty. W czasie epidemii COVID- 19 dochody wielu osób znacząco spadły. W związku z powyższym co w takiej sytuacji może zrobić osoba zobowiązana do płacenia alimentów na rzecz małoletniego dziecka? Czy obowiązek alimentacyjny na ten czas ulega zawieszeniu ?

Niestety ustawodawca nie przewidział w ustawie z dnia 2 marca 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych instytucji ułatwiającej bądź czasowo zawieszającej spełnianie obowiązku alimentacyjnego w przypadku utraty dochodów z powodu panującej epidemii koronawirusa COVID-19. W związku z powyższym należy skorzystać z instytucji już istniejących w prawie rodzinnym.

COVID-19 – alimenty. Obowiązek alimentacyjny względem małoletniego dziecka

Na wstępie pragnę przypomnieć, iż zgodnie z art. 133 § 1 k.r.o. Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. W związku z powyższym co do zasady rodzice małoletnich dzieci muszą łożyć na ich utrzymanie i wychowanie. Należy zaznaczyć, iż do obowiązków rodzica należy nie tylko uiszczanie alimentów, a ponadto zgodnie z art. 96 k.r.o. muszą się oni troszczyć o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień.

COVID-19 – alimenty. Zakres świadczeń alimentacyjnych wobec stanu epidemii koronawirusa COVID-19

Według art. 135 k.r.o. zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.

Nie ulega wątpliwości, iż osoby, które nie osiągają dochodów w okresie stanu epidemii koronawirusa COVID-19 na podstawie umów cywilnoprawnych z uwagi na zamknięcie miejsca pracy, nie mają czasowo możliwości zarobkowych.

W orzecznictwie ukształtowało się stanowisko, zgodnie z którym możliwości zarobkowe osoby zobowiązanej nie wynikają z faktycznie osiąganych zarobków i dochodów, ale stanowią środki pieniężne, które osoba zobowiązana może i powinna uzyskiwać przy dołożeniu należytej staranności, stosownie do swych sił umysłowych i fizycznych (por. np. orzeczenie SN z 9 stycznia 1959 r., III CR 212/59, OSPiKA 1960/2, poz. 41, uchwała pełnego składu SN – Izby Cywilnej i Administracyjnej z 16 grudnia 1987 r.).

COVID-19 – alimenty. Brak jakichkolwiek możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego wskutek stanu epidemii koronawirusa COVID-19

W uzasadnieniu wyroku z dnia 14 stycznia 2000 roku w sprawie I CKN 1177/99, Sąd Najwyższy wskazał, iż stosownie do art. 135 § 1 k.r.o. zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych możliwości zobowiązanego. Z tego unormowania wynika, że brak po stronie zobowiązanego jakichkolwiek możliwości zarobkowych i majątkowych zwalnia go od obowiązku świadczeń alimentacyjnych. (także uchwała SN z 17.01.1980 r., III CZP 86/79, OSNCP 1980/5, poz. 88; orzeczenie SN z 27.02.1981 r., III CRN 21/81, OSNCP 1981/11, poz. 217; uchwała SN z 24.02.1982 r., III CZP 61/81, OSNCP 1982/7, poz. 101; wyrok SN z 7.04.1994 r., I CR 3/94, LEX nr 188339).

Ponadto, Sąd Najwyższy w tezie wyroku z dnia 15 października 1998 roku w sprawie I CKN 860/97 stwierdził, iż „Brak po stronie zobowiązanego jakichkolwiek możliwości zarobkowych i majątkowych skutkuje oddaleniem powództwa o alimenty, mimo istnienia usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego”. Należy wskazać, iż powyższe stanowisko dotyczy sytuacji, w której zobowiązany do świadczenia alimentów nie ma źródła dochodu i jego zdolności i umiejętności wskazują, iż nie jest w stanie znaleźć na ten moment pracy, a ponadto nie ma żadnych innych składników majątku, które umożliwiłyby mu zaspokojenie zobowiązania alimentacyjnego.

COVID-19 – alimenty. Rozwiązania

Zgodnie z art. 38 k.r.o. w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. W/w regulacja dotyczy osób, które łożą na małoletnie dziecko odpowiednią kwotę na podstawie orzeczenia np. wyroku rozwodowego albo umowy alimentacyjnej.

Zgodnie z wyrokiem z dnia 13 listopada 2019 roku w sprawie VI RCa 234/19 Sąd Okręgowy w Olsztynie stwierdził, iż „Zmianą stosunków w rozumieniu art. 138 k.r.o. jest każda zmiana stosunków zarówno po stronie zobowiązanego jak i uprawnionego. Taką zmianą może więc być zwiększenie lub zmniejszenie potrzeb uprawnionego, ale też zwiększenie lub zmniejszenie możliwości zarobkowych zobowiązanego. Do zmiany sytuacji majątkowej dochodzi także w przypadku zmiany dochodów stron, przesunięć w ich majątku; zwiększenia się, bądź zmniejszenia koniecznych wydatków i kosztów utrzymania; uzyskania nowych możliwości zarobkowania, bądź też w przypadku utraty dotychczasowych, a także w przypadku zwiększenia się, bądź zmniejszenia liczby osób pozostających na ich utrzymaniu. Te przesłanki, określone w art. 135 k.r.o., wyznaczają zakres obowiązku alimentacyjnego, muszą więc zostać ustalone w postępowaniu o zmianę wysokości alimentów. Bez ustalenia aktualnych potrzeb małoletniej pozwanej i możliwości majątkowych i zarobkowych powoda nie byłoby możliwe stwierdzenie, czy doszło do istotnej zmiany stosunków, uzasadniającej zmianę orzeczenia w przedmiocie alimentów. Przedmiotem badania jest zawsze okres od ostatniego wyroku, ugody, bądź umowy ustalającej wysokość alimentów.”

Ponadto, Sąd Najwyższy zgodnie wyrokiem z dnia 21 stycznia 1999 roku w sprawie I CKN 1292/98 uznał, iż   „Zmiana wyroku lub umowy, którą ma na względzie art. 138 k.r.o., może polegać między innymi na stwierdzeniu ustania obowiązku alimentacyjnego, wobec odpadnięcia którejś z przesłanek uzasadniających ten obowiązek, czy to po stronie uprawnionej, czy to po stronie zobowiązanej. Odpadnięcia takiej przesłanki nie stanowi jednak fakt przyznania stronie zobowiązanej renty, ponieważ powyższa okoliczność nie daje podstaw do przyjęcia, że strona ta całkowicie utraciła możliwość łożenia na utrzymywanie strony uprawnionej.”

COVID-19 – alimenty. Zmiana lub zawarcie umowy alimentacyjnej

Najbardziej dogodnym rozwiązaniem w czasach epidemii koronawirusa COVID-19 jest zmiana dotychczasowej umowy alimentacyjnej  lub jej zawarcie, w której można obniżyć wysokość zobowiązania alimentacyjnego. Niewątpliwie w takiej sytuacji potrzebna jest zgodność stron. Umowa powinna zostać warta w formie pisemnej albo w formie aktu notarialnego. Stronami w/w umowy są rodzice małoletniego dziecka. Należy również zaznaczyć, iż dopuszczalne jest ustalenie wysokości alimentów w drodze umowy, niezależnie od tego, czy ich wysokość wcześniej została ustalona w orzeczeniu sądu.

COVID-19 – alimenty. Zmiana wysokości alimentów na drodze sądowej

Zobowiązany może również dochodzić zmiany wysokości alimentów na drodze sądownej. Należy jednak zaznaczyć, iż od marca 2020 roku praca sądów została ograniczona do posiedzeń niejawnych oraz rozpraw spraw wskazanych z zarządzeniach Prezesów Sądów. W związku z powyższym powództwo wytoczone przez zobowiązanego zostanie rozpatrzone i rozstrzygnięte dopiero za trzy, cztery miesiące. Należy zaznaczyć, iż w tym czasie może zostać wszczęte postępowanie egzekucyjne wobec zobowiązanego.

2 komentarze do “COVID-19 – alimenty”

Dodaj komentarz

Call Now Button